Grondwet, meerbepaald Artikel 15 en artikel 22
Wetboek van Strafvordering
Wet op het Politieambt
Huiszoekingswet
Waarom is het vak huiszoeking zo belangrijk? Artikel 15 van de Grondwet zegt dat de woning onschendbaar is.
De huiszoeking kan in twee delen opgesplitst worden, namelijk de bestuurlijke of de gerechtelijke huiszoeking.
Het grote verschil hierin ligt in de finaliteit, waarbij het gerechtelijke zoekt naar bewijs en het bestuurlijke om mensen te helpen.
Een woning is een plaats waar een persoon verblijft en recht heeft op de eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer.
Aanhorigheden behoren eveneens tot de woning, denk hierbij aan een kelder of bergkot van een appartementsgebouw, een tuinhuis maar ook de auto op de oprit!
De gemeenschappelijke delen van een appartementsgebouw worden niet als woning beschouwd.
De toegangsweg naar de woning is een belangrijk punt. Als de toegangsweg naar de voordeur afgesloten is en enkel betreden kan worden met tussenkomst van de bewoner, is dit woonstschennis. Als de toegangsweg ongehinderd betreden kan worden, is er sprake van stilzwijgende toestemming om deze weg te gebruiken. Onderweg naar de voordeur mogen reeds visuele vaststellingen gedaan worden, maar niet gezocht.
De bestuurlijke politie kan een huiszoeking uitvoeren wanneer er sprake is van een ernstig en nakend gevaar voor rampen, onheil of schadegevallen of wanneer de lichamelijke integriteit van personen bedreigd wordt.
Dit valt onder artikel 17 van de WPA, en de lichamelijke integriteit onder artikel 27. Dit is steeds onder verantwoordelijkheid van een OBP.
Artikel 17 is of op verzoek van bijvoorbeeld een slachtoffer of stilzwijgend hulpgeroep.
In publiek toegankelijke plaatsen hebben wij ook vrije toegang. Verlaten onroerende goederen zijn panden die niet langer gebruikt worden en niet langer verzorgd worden door de eigenaar.
Deze panden hebben mogelijks nog een eigenaar, maar geen bewoner.
In principe genieten deze panden niet van de onschendbaarheid van de woning, tenzij er nog huisraad en meubilair aanwezig is waaruit blijkt dat het pand nog dienstig is voor huisvesting, zelfs al is het gedurende een lange tijd onbewoond.
Wanneer een persoon, al dan niet rechtmatig, zijn intrek neemt in het pand en beschouwd kan worden als de bewoner ervan, valt dit pand wel onder de onschendbaarheid van de woning.
Dit wordt beoordeeld door de feitenrechter.
Kraken is het in gebruik nemen van een onroerend goed zonder toestemming van een rechthebbende of zonder enig recht. Dit kan zowel van een bewoond als een onbewoond pand.
Eerste en dringende verrichtingen bij oproep of ambtshalve vaststelling: Nagaan of het effectief bezittingen betreft van andermans bewoond of onbewoond pand.
Huur- en familiale geschillen vallen niet onder de toepassing van de kraakwet.
In het geval dat het pand bewoond gekraakt is, dient de OGP in kennis gesteld te worden. De OGP betreedt het pand en kan overgaan tot arrestatie in het kader van woonstschennis of kraakmisdrijf.
In het geval dat het pand onbewoond gekraakt is, dient de klacht geakt te worden door de eigenaar. De OGP betreedt het pand en identificeert de aanwezigen. Indien deze het pand niet verlaten, dient de klager een burgerlijke procedure op te starten bij het vredegerecht.
De vrederechter kan een bevel tot ontruiming afleveren, welke betekend dient te worden door een gerechtsdeurwaarder. De krakers hebben na betekening 8 dagen de tijd om het pand te verlaten. Indien dit niet gebeurd kan de politie het pand ontruimen.
Er zijn verschillende mogelijkheden voor een huiszoeking in het kader van de gerechtelijke politie, namelijk de huiszoeking met bevel, de huiszoeking met toestemming, de huiszoeking op heterdaad, huiszoeking op verzoek van het hoofd des huizes of slachtoffer partnergeweld of de huiszoeking op basis van bijzondere wetten.
De huiszoeking met bevel wordt uitgevoerd op bevel van de onderzoeksrechter in het kader van een gerechtelijk onderzoek. De uitvoering gebeurt door middel van een huiszoekingsbevel. Dit gebeurd tussen 05 en 21 uur met uitzondering van terrorismezaken en criminele organisaties.
Dit is in de woning van de verdachte alsook elke andere plaats waar de onderzoeksrechter vermoedt dat er voorwerpen verborgen zijn.
Er is geen toestemming nodig van de aanwezige bewoners, dit betreft een dwangmaatregel.
De huiszoeking met toestemming wordt uitgevoerd met voorafgaande toestemming van de bewoner. Dit kan 24/24 uitgevoerd worden en enkel op plaatsen waar gezocht moet worden.
Dit kan eveneens door een AGP uitgevoerd worden.
De huiszoeking op heterdaad wordt uitgevoerd tijdens de heterdaadsituatie. Dit gebeurd zonder toestemming of huiszoekingsbevel in de woning van de verdachte of de plaats waar het misdrijf is gepleegd.
Dit is een bevoegdheid van de OGP of HPK, en er is geen toestemming nodig van de aanwezige bewoners aangezien dit een dwangmaatregel is.
De huiszoeking op verzoek van het hoofd des huizes kan 24/24 uitgevoerd worden en kan enkel betrekking hebben op die plaatsen waar de verzoeker recht op privacy geniet.
Indien de tegenpartij (bv de agressor bij partnergeweld) weigert, kan de huiszoeking toch uitgevoerd worden op verzoek van het slachtoffer.
Dit is een dwangmaatregel en een gelijkgestelde vorm van heterdaad, en valt onder de bevoegdheid van de OGP.
De huiszoeking op basis van bijzondere wetten kan enkel uitgevoerd worden tussen 05 en 21 uur en is in het kader van bijzondere strafwetten naast het strafwetboek.
Bevoegdheid van de OGP en uitvoering door middel van een visitatiebevel. Dit is voornamelijk het actieterrein van inspectiediensten. Dit betreft eveneens een dwangmaatregel.
Vooraleer een huiszoeking met toestemming kan uitgevoerd worden, is het vereist dat er vooraf ingezamelde inlichtingen of gegevens wijzen op het bestaan van een strafbaar feit. Vage geruchten zijn hierbij niet voldoende. Het geven van toestemming komt neer op het verzaken aan de grondwettelijke waarborg van de onschendbaarheid van de woning.
De toestemming moet voorafgaand zijn, ondubbelzinnig, schriftelijk, met vrije toestemming en met kennis van zaken. Dit betekend dat er geen sprake mag zijn van bedreiging, list of geweld en dat er rekening gehouden moet worden met de geestestoestand van de bewoner.
De bewoner moet geïnformeerd worden over de draagwijdte van het onderzoek, het recht tot weigeren en de beperkingen inzake het doorzoeken van bepaalde plaatsen.
De toestemming kan niet meer ingetrokken worden nadat de huiszoeking aangevat is indien de bewoner volledig geïnformeerd is over zijn rechten en weet dat hij de mogelijkheid heeft om zijn toestemming te weigeren.
De huiszoeking moet beperkt blijven tot het zoeken van de voorwerpen die betrekking hebben op het misdrijf. Het zoeken naar bewijselementen van andere misdrijven is onwettig.
De personen die moeten toestemmen zijn alle personen die het werkelijk genot hebben van de plaats. De PWGP is diegene die feitelijk de plaats bewoont met de intentie er zijn verblijf te vestigen.
Dit mag uitgevoerd worden door elke politieambtenaar, 24/7. Er mag geen sprake zijn van willekeur of machtsmisbruik.
Indien het genot van de woning door twee of meer personen gedeeld wordt, is de toestemming van beiden vereist. Indien 1 persoon aanwezig is, is de toestemming van 1 persoon voldoende, zelfs indien de andere persoon weigert. Dit is echter niet het geval indien de toestemming vereist is voor delen van de woning waarover het exclusief genot heerst, zoals een bureau of mancave.
Indien er een meerderjarig kind inwonens is bij de ouders en exclusief genot heeft van de kamer, is de toestemming vereist van het meerderjarig kind. Indien dit niet exclusief is, dan is de toestemming van alle aanwezige personen vereist.
Minderjarigen kunnen geen toestemming geven, dit moet gebeuren door de ouder of voogd, met uitzondering van alleenwonende minderjarigen.
Rechtspersonen kunnen door middel van hun vertegenwoordiger toestemming geven.
De huiszoeking met toestemming moet uitgevoerd worden met respect voor de privacy van de bewoners. De huiszoeking moet beperkt blijven tot de plaatsen waar gezocht moet worden en de bewoners moeten geïnformeerd worden over de draagwijdte van het onderzoek.
Legimitatie moet aangeboden worden aan de woning, men dient zich te legitemeren en een politieuniform is hierbij niet voldoende.
Men moet de normale weg naar de woning nemen, dus niet even achteraan gaan kijken of er daar zich iets bevindt.
Men moet iedereen van wie de toestemming vereist is identificeren.
Men moet de toestemming akteren door middel van een doorgedrukt formulier 'toestemming tot huiszoeking'.
Het akteren dient te gebeuren voor of in de woning.
Voor de toestemming schriftelijk is verkregen door alle personen is het zoeken verboden.
Eventueel laten vergezellen door de persoon die de toestemming gaf.
