Intrafamiliaal geweld

Wetgevend kader

Strafwetboek, vanaf Artikel 410
Col 3 van 2006 en Col 4 van 2006

Inleiding

Intrafamiliaal geweld is een vorm van geweld die zich afspeelt binnen de familiekring of tussen personen die een affectieve relatie hebben. Het kan gaan om fysiek, psychisch of seksueel geweld. Intrafamiliaal geweld is een vorm van geweld die zich afspeelt binnen de familiekring of tussen personen die een affectieve relatie hebben. Het kan gaan om fysiek, psychisch of seksueel geweld.

Artikel 410 SWB

Definitie

Hierin wordt uitgelegd wanneer men het kan bezien als intrafamiliaal geweld. In het kort gaat het over bloedverwanten in recht opgaande lijn of zijlijn tot de vierde graad, echtgenoten of personen met een duurzame affectieve en seksuele relatie. De minimumstraf wordt verdubbeld in geval van gevangenisstraf en met twee jaar verhoogd in geval van opsluiting.

Artikel 46 SV

Artikel zelf

De bevoegdheden, hierboven aan de procureur des Konings toegekend voor de gevallen van ontdekking op heterdaad, bestaan ook in alle gevallen waarin een misdaad of een wanbedrijf, zelfs al is het niet op heterdaad ontdekt, gepleegd is binnen een huis, en (de procureur des Konings verzocht wordt het misdrijf vast te stellen door : 1° het hoofd van dat huis ; 2° het slachtoffer van het strafbaar feit, wanneer dat strafbaar feit genoemd wordt in de artikelen 398 tot 405 van het Strafwetboek en de vermoedelijke pleger van het strafbaar feit de echtgenoot van het slachtoffer is of de persoon met wie hij of zij samenleeft en een duurzame affectieve en seksuele relatie heeft.

Belang

Dit laat dus toe om huiszoeking gemakkelijk uit te voeren in het kader van intrafamiliaal geweld.

Burgerlijk wetboek

Belang

Indien een koppel uiteengaat, heeft het slachtoffer van geweld als eerste keuze over de woning. Dit is zelfs in het geval dat het slachtoffer geen eigenaar is van de woning.

Medisch attest

Belangrijk punt

Een medisch attest is niet vereist, het dient enkel ter staving van de arbeidsongeschiktheid. Als politieambtenaar kunnen wel degelijk visueel verwondingen worden vastgesteld en vervat worden in een proces-verbaal.

Aandachtspunt

Indien er een straf staat van minder dan een jaar, kan de onderzoeksrechter niet aanhouden. Hierdoor is artikel 410 SWB belangrijk!

Intrafamiliaalgeweld en cyclus

Kleine definitie

Intrafamiliaal geweld is niet enkel "er is eens ruzie", maar een proces. Het kan verschillende vormen aannemen, zoals fysiek, seksueel, emotioneel of omgevingsgericht geweld.

Vormen

Bovenal kan het fysiek zijn, door wijze zo onder andere slagen uitdelen aan het slachtoffer. Het kan ook seksueel geweld zijn, waarbij schaamte komt kijken om dit misdrijf aan te geven. Emotioneel geweld bestaat vooral uit een permanente dreiging, controle willen hebben over alles, vernederen en isoleren, en het omgevingsgericht geweld is dan weer het vervelend gedragen, belachelijk maken, verkeersagressie, kinderen terroriseren en dergelijke meer.

Cyclus

Intrafamiliaal geweld volgt vaak een cyclus. Deze cyclus bestaat uit drie fases: de spanningsopbouw, de escalatie en de rust. In de spanningsopbouw zijn er kleine incidenten, waarbij het slachtoffer zijn gedrag aanpast en probeert te vermijden. In de escalatie is er een explosief, acuut en onvoorspelbaar moment. In de rustfase ontkent de dader, verzwijgt of vraagt vergeving, terwijl het slachtoffer zich verantwoordelijk voelt en het systeem zich sluit. Dit is de honeymoonfase, tot een volgend incident of een volgende frustrerende gebeurtenis.

Col 3 en 4/2006

Belang

Col 3/2006 gaat over de definitie en registratie van intrafamiliaal geweld en extrafamiliale kindermishandeling. Col 4/2006 gaat over het strafrechtelijk beleid inzake partnergeweld. Hierdoor zou de aanpak overal hetzelfde moeten zijn.

Extrafamiliale kindermishandeling

Iedere vorm van fysiek, seksueel, psychisch of economisch geweld op de persoon van een kind door iemand die niet tot zijn/haar familie behoort.

Geweld volgens COL3

Strafbare gedragingen zijn fysiek, seksueel, psychisch en economisch geweld. Gedrag dat geen misdrijf lijkt, zoals familiaal geschil of kind in gevaar, wordt ook aangehaald.

Verschillende vormen

Er zijn vier verschillende vormen van intrafamiliaal geweld onderscheden, namelijk binnen het koppel, tegen decendenten, tegen andere leden en extrafamiliale kindermishandeling.

COL 4

COL 4 zegt de geweldpleger snel te confronteren met de overheid die hem terecht wijst met als doel escalatie te voorkomen. Het strafrechtelijk beleid is een integrale aanpak, met als doel het slachtoffer te erkennen, respecteren en beschermen, de kinderen te beschermen, de laakbaarheid van het gedrag te bevestigen en herhaling te voorkomen.

Regels op politieniveau
Algemeen

De politie moet snel en vastberaden optreden en het risico inschatten. Dit houdt in het optreden ten aanzien van het slachtoffer, ten aanzien van de gewelddaden van de verdachte partner, een opsporing ten huize en een onverwijlde kennisgeving aan het parket. De basisregel bij intrafamiliaal geweld is het opstellen van een proces-verbaal. De controlelijst is hierbij een goede geheugensteun.

Controlelijst/geheugensteun

Betrokken persoon

Het is belangrijk om iedereen te identificeren, contactgegevens te noteren, de fysieke en emotionele toestand van de betrokken personen te beschrijven, de financiële en professionele situatie van het slachtoffer en de verdachte te noteren, het statuut van de woning waarin ze verblijven te noteren, de antecedenten van zowel de dader als het slachtoffer te noteren en eventuele getuigen te verhoren.

Stand van zaken

Het is belangrijk om de plaats van de interventie te beschrijven en te verduidelijken of er wapens werden gebruikt, beslagname en afstand te noteren.

Medische aspecten

Het is belangrijk om duidelijke verwondingen vast te stellen en foto's te nemen, te noteren en vragen of medische hulp nodig is. Indien positief, deze ook aanbieden. Medische attesten zijn niet verplicht, maar kunnen wel ter staving van de arbeidsongeschiktheid dienen.

Verhoor slachtoffer

Het is belangrijk om de versie van de feiten van het slachtoffer te noteren, de verwachtingen van het slachtoffer te noteren, het slachtoffer te informeren over zijn rechten op toewijzing van de gezinswoning, en te overwegen om een videoverhoor af te nemen.

Verhoor verdachte

Het is belangrijk om de richtlijnen van de magistraat, salduz III of IV, te volgen, de versie van de feiten volgens de verdachte te noteren, de toekomstvisie van de verdachte te noteren en de houding van de verdachte ten opzichte van de feiten en de gevolgen van zijn handelingen te noteren.

Voor de tussenkomst

Algemeen

Informatie verzamelen over eerdere tussenkomsten, wapens, aanwezigen. Men dient snel te reageren, op de eigen veiligheid letten en focussen op de crisis. Bemiddelen is hier niet gewenst, en goede raad geven ook niet. De partijen kunnen best gescheiden spreken, en eventuele getuigen dienen verhoord te worden.

Ten aanzien van het slachtoffer

Het slachtoffer dient ernstig genomen te worden, aangezien er gemiddeld 35 incidenten zijn vooraleer de politie wordt gebeld. Medische bijstand is belangrijk, alsook een discrete opvang. Het verhoor dient omstandig te gebeuren, bewijs dient verzameld te worden, de veiligheid van het slachtoffer dient gegarandeerd te worden, en het slachtoffer dient doorverwezen te worden. Het telefoonnummer van het slachtoffer dient genoteerd te worden.

Foto's van letsels en schade

Het is belangrijk om toestemming te noteren van het slachtoffer, en foto's van intieme delen is gelijk aan een onderzoek aan het lichaam. Eigen foto's van het slachtoffer kunnen, maar dienen opgenomen te worden in de verklaring. Bij minderjarigen is toestemming van de ouders vereist.

Ten aanzien van de verdachte

De verdachte dient verhoord te worden op het commissariaat, en kan gearresteerd worden. De GSM mag uitgelezen worden, mits toestemming van de verdachte. Het GSM-nummer dient genoteerd te worden. De woning dient eventueel verlaten te worden, en de verdachte dient doorverwezen te worden in het kader van responsabilisering. Indien de verdachte niet thuis is, dient deze opgespoord te worden. Indien het slachtoffer enkel een spoor wil, is dit niet mogelijk, er dient altijd een proces-verbaal opgesteld te worden.

Artikel 46 strafvordering

Het betreden van de woning is altijd wenselijk. Dit kan op oproep vanuit de woning, stilzwijgend, of op basis van artikel 27 WPA, bestuurlijke doorzoeking. Huiszoeking met toestemming is ook mogelijk, en buiten heterdaad is de OGP bevoegd bij misdaad of wanbedrijf in de woning van de dader of in plaatsen waar de feiten zijn vastgesteld. Voor intrafamiliaal geweld volstaat het verzoek van het slachtoffer.

Verwittiging parket indien

Het slachtoffer sporen van slagen vertoont of klaagt over seksueel geweld, er een sfeer van geweld heerst, de psychologische toestand van het slachtoffer achteruit gaat, de omgeving het slachtoffer onder druk zet, kinderen rechtstreeks slachtoffer zijn, er een toename van de crisissen is, of er een verhoogd risico is.

Tijdelijk huisverbod

Doel

Het tijdelijk huisverbod heeft een preventief doel, namelijk de spanningen laten afnemen in een acute crisissituatie en het beschermen van andere bewoners die dezelfde verblijfplaats betrekken. Het is een uitzonderlijke maatregel.

Het is een uitzonderlijke maatregel, waar een aantal voorwaarden aan verbonden zijn. Er moet een aanwezigheid zijn van een meerderjarig persoon, degene een ernstig en onmiddellijk gevaar oplevert voor de lichamelijke en psychische veiligheid, voor 1 of meer personen die dezelfde verblijfplaats betrekken. Er moet niet noodzakelijk al een misdrijf gepleegd zijn.

Omvatting

Tijdelijk huisverbod (THV) omvat de verplichting om de gemeenschappelijke verblijfplaats onmiddellijk te verlaten, een verbod om deze verblijfplaats te betreden, er zich op te houden of er aanwezig te zijn en een verbod om contact op te nemen met de personen die er verblijven.

Beslissing en duur

De beslissing wordt genomen door de Procureur des Konings van de verblijfplaats van de verdachte. HEt kan voor maximaal 14 dagen worden opgelegd, en kan verlengd worden tot 1 maand vanaf de kennisgeving aan betrokkene. De kennisgeving wordt eveneens gedaan aan de personen die dezelfde verblijfplaats betrekken.

De korpschef van de verblijfplaats wordt eveneens in kennis gesteld.

Sanctie bij schending van het bevel levert 8 dagen tot 1 jaar gevangenisstraf op en een geldboete van 26 tot 100 euro.

De familierechtbank kan de maatregel tot maximum 3 maanden verlengen.

Na de tussenkomst

Na de tussenkomst is het belangrijk om de nodige opvolging te voorzien. De situatie dient opgevolgd te worden en er dient een hercontactname te komen. De nodige informeringen moeten gebeuren zoals de getroffen maatregelen ten opzichte van de verdachte, het proces-verbaal moet zo snel als mogelijk afgewerkt worden en indien er kinderen betrokken zijn dient er een afschrift van het proces-verbaal naar de sectie jeugd te gaan of dient een VOS opgesteld te worden.

Belangrijkste punten

  • Artikel 410 Strafwetboek:
    • Indien de schuldige, in de gevallen omschreven in de artikelen 398 tot 405
    • De misdaad of het wanbedrijf pleegt tegen:
      • Zijn vader, moeder of andere bloedverwanten in de rechte opgaande lijn of in de zijlijn tot de vierde graad
      • wordt de minimumstraf bedoeld in die artikkelen verdubbeld in geval van gevangenisstraf en met twee jaar verhoogd in geval van opsluiting
      • Hetzelfde geldt ingeval de schuldige de misdaad of het wanbedrijf heeft gepleegd tegen zijn echtgenoot of de persoon met wie hij samenleeft of samengeleefd heeft en een duurzame affectieve en seksuele relatie heeft of gehad heeft
      • Bovendien wordt de maximumstraf, in het geval bepaald in artikel 398, eerste lid, verhoogd tot gevangenisstraf van een jaar
  • Art 46 Strafvordering: drempel is verlaagd voor makkelijker binnen te kunnen komen
  • Burgerlijk Wetboek: Indien koppel uiteengaat, slachtoffer van geweld heeft als eerste keuze over de woning
  • Medisch attest is ENKEL ter staving arbeidsongeschiktheid; Wij kunnen wel degelijk visueel verwonding vaststellen en dit vervatten in een proces-verbaal
  • Indien er een straf staat van minder dan een jaar, kan de onderzoeksrechter niet aanhouden. Hierdoor is artikel 410 SWB belangrijk!
  • IFG is niet "er is eens ruzie", maar een proces
  • Slachtoffers stappen er niet uit wegens bijvoorbeeld:
    • Afhankelijkheid (emotioneel - financieel - sociaal)
    • Angst
    • Laag zelfbeeld
    • Zo geleerd (culturele of religieuze normen - thuis)
    • Sociaal stigma
  • Kortom: "Het is nooit het goede moment om van een trein te stappen die rijdt".
  • Vormen:
    1. Fysiek
    2. Seksueel geweld (veel schaamte)
    3. Emotioneel geweld (permanente dreiging/controle/vernederen/isolatie)
    4. Omgevingsgericht geweld (vervelend gedragen/belachelijk maken/verkeersagressie/kinderen/huisdieren/..)
  • Cyclus:
    1. Spanningsopbouw (kleine incidenten - slachtoffer past eigen gedrag aan - vermijden)
    2. Escalatie (explosief - acuut - onvoorspelbaar)
    3. Rust (Dader ontkent, verzwijgt of vraagt vergeving - slachtoffer voelt zich verantwoordelijk - systeem sluit zich ... - honeymoonfase - tot een volgende incident / een volgende frustrerende gebeurtenis,..)
  • Col 3/2006: Definitie en registratie van IFG en extrafamiliale kindermishandeling
  • Col 4/2006: Strafrechtelijk beleid inzake partnergeweld
  • Ergo, aanpak zou overal hetzelfde moeten zijn
  • Definitie intrafamiliaal geweld: Iedere vorm van fysiek, seksueel, psychisch of economisch geweld tussen leden van dezelfde familie, ongeacht hun leeftijd
  • Definitie extrafamiliale kindermishandeling: Iedere vorm van fysiek, seksueel, psychisch of economisch geweld op de persoon van een kind door iemand die niet tot zijn/haar familie behoort
  • Geweld volgens COL 3: (uitzondering algemene beleid parket)
    • Strafbare gedragingen:
      • Fysiek
      • Seksueel
      • Psychisch
      • Economisch
    • Gedrag dat geen misdrijf lijkt: (parketcode 42)
      • Familiaal geschil
      • Kind in gevaar
  • Definitie familie volgens COL3: Verwanten in opgaande en neerdalende lijn of zijlijn in de tweede graad (i.c. broers en zussen) – enkel feitelijke banden worden daarmee gelijkgesteld
  • Alsook: Echtgenoten, samenwonenden of samengewoond hebben en die een duurzame affectieve en seksuele relatie onderhouden of onderhouden hebben, evenals de bloedverwanten in de opgaande en neerdalende lijn van de partners
  • Opsomming:
    1. Intrafamiliaal geweld binnen het koppel
    2. Intrafamiliaal geweld tegen decendenten
    3. Intrafamiliaal geweld tegen andere leden
    4. Extrafamiliale kindermishandeling
  • Col 4: Snel confronteren van de geweldpleger met overheid die hem terecht wijst met als doel escalatie te voorkomen
  • Strafrechterlijk beleid: integrale aanpak
  • Doel:
    1. Slachtoffer erkennen, respecteren en beschermen
    2. Kinderen beschermen
    3. Laakbaarheid van het gedrag bevestigen
    4. Herhaling voorkomen
  • Regels op niveau poltie: snel en vastberaden optreden en het risico inschatten:
    • Optreden tov het slachtoffer
    • Optreden tov de van gewelddaden verdachte partner
    • Opsporing ten huize
    • Kennisgeving parket
  • Basisregel: IFG = PV!, controlelijst is een geheugensteun
  • Contrlelijst/geheugensteun:
    • Betrokken persoon:
      • Identificeren iedereen
      • Contactgegevens noteren
      • Beschrijven van fysieke en emotionele toestand van de betrokken personen
      • Financiële enprofessionele situatie van slachtoffer en verdachte
      • Statuut van de woning waarin ze verblijven
      • Antecedenten van zowel dader als slachtoffer
      • Verhoren van eventuele getuigen
    • Stand van zaken:
      • Beschrijving van de plaats van de interventie
      • Verduidelijken of er wapens werden gebruikt, beslagname en afstand
    • Medische aspecten:
      • Duidelijke verwondingen, foto's nemen
      • Medische hulp nodig
      • Medische attesten (niet verplicht! Is inzake arbeidsongeschiktheid)
    • Verhoor slachtoffer:
      • Versie van de feiten van het slachtoffer
      • Verwachtingen van slachtoffer
      • Slachtoffer informeren over rechten op toewijzing gezinswoning, ..
      • Overwegen van videoverhoor
    • Verhoor verdachte:
      • Richtlijnen magistraat, salduz III of IV
      • Versie van de feiten volgens verdachte
      • Toekomstvisie van verdachte
      • Houding van verdachte ten opzichte van de feiten en gevolgen van zijn handelingen
  • Voor de tussenkomst:
    • Informatie verzamelen (eerdere tussenkomsten, wapens, aanwezigen, ..)
    • Snel reageren
    • Veiligheid (kogelwerende vest)
    • Focus op de crisis: niet bemiddelen. Geen goede raad geven
    • Partijen gescheiden spreken
    • Getuigen verhoren
  • Ten aanzichte van het slachtoffer:
    • Ernstig nemen (houdt in herinnering dat er 35 incidenten gemiddeld zijn voor ze politie bellen)
    • Medische bijstand
    • Discrete opvang
    • Omstandig verhoor
    • Bewijs verzamelen
    • Veiligheid
    • Doorverwijzing
    • Telefoonnummer noteren!
  • Foto's van letsels en schade:
    • Toestemming noteren van slachtoffer
    • Foto's van intieme delen is gelijk aan een onderzoek aan het lichaam!
    • Eigen foto's van het slachtoffer kan, maar wens opnemen in verklaring
    • Bij minderjarigen: toestemming ouders
  • Ten aanzien van verdachte:
    • Verhoern op commissariaat
    • Arrestatie
    • GSM uitlezen (toestemming)
    • GSM nummer noteren
    • Woning verlaten?
    • Doorverwijzen in het kader van responsabilisering
    • Indien niet thuis: opsporen
    • Indien slachtoffer alleen een spoor wil.. (gaat niet, altijd PV)
  • Artikel 46 strafvordering: betreden van de woning: altijd doen!
    • Oproep vanuit de woning - stilzwijgend
    • Artikel 27 WPA: bestuurlijke doorzoeking
    • Huiszoeking met toestemming
    • Heterdaad is bevoegdheid OGP bij misdaad of wanbedrijf: in de woning van de dader of in plaatsen waar de feiten zjin vastgesteld
    • Buiten heterdaad (OGP): verzoek van werkelijk genot, voor IFG volstaat verzoek van slachtoffer!
  • Verwittigen parket als:
    • Slachtoffer vertoont sporen van slagen of klaagt over seksueel geweld
    • Er heerst een sfeer van geweld: hierbij is er risico op herhaling (sociaal isolement)
    • Psychologische toestand van slachtoffer gaat achteruit (angstige of geterroriseerde indruk)
    • Omgeving zet slachtoffer onder druk (erecode)
    • Kinderen zijn rechtstreeks slachtoffer
    • Toename van de crissisen
    • Verhoogd risico (echtscheiding, zwangerschap, ..)
  • Tijdelijk huisverbod (THV):
    • Preventief doel
      • Spanningen laten afnemen in acute crisissituatie (afkoeling)
      • Beschermen van andere bewoners die dezelfde verblijfplaats betrekken
    • Uitzonderlijke maatregel
    • Voorwaarden:
      • Aanwezigheid van meerderjarige persoon
      • Levert een ernstig en onmiddellijk gevaar op voor lichamelijke en psychische veiligheid
      • Voor 1 of meer personen die dezelfde verblijfplaats betrekken
      • Niet noodzakelijk een misdrijf
  • THV omvat:
    • Verplichting om de gemeenschappelijke verblijfplaats onmiddellijk te verlaten
    • Verbod om die verblijfplats te betreden, er zich op te houden of er aanwezig te zijn
    • Verbod om contact op te nemen met de personen die er verblijven
  • Beslissing door PdK verblijfplaats verdachte
  • Maximaal 14 dagen vanaf de kennisgeving aan betrokkene
  • Kennisgeving aan de personen die dezelfde verblijfplaats betrekken
  • Kennisgving aan de korpschef waar de verblijfplaats ligt
  • Sanctie bij schending van bevel: 8 dagen tot 1 jaar en geldboete van 26 euro tot 100 euro
  • Verlengbaar max 3 maanden door familierechtbank
  • Na de tussenkomst:
    • Opvolgen van de situatie - hercontactname
    • Informeren over getroffen maatregelen ten opzichte van de verdachte
    • Proces-verbaal snel afwerken
    • Bij kinderen: afschrift proces-verbaal naar sectie jeugd of VOS